مقدمه: سکته مغزی چیست و چرا اهمیت دارد؟
سکته مغزی (Stroke) یک وضعیت پزشکی اورژانسی است که زمانی رخ میدهد که جریان خون به بخشی از مغز قطع شود. این قطع جریان خون میتواند به دلیل انسداد یک رگ خونی (سکته مغزی ایسکمیک) یا پارگی یک رگ خونی (سکته مغزی هموراژیک) باشد. در هر دو حالت، سلولهای مغزی به دلیل کمبود اکسیژن و مواد مغذی آسیب میبینند و ممکن است از بین بروند. از آنجا که مغز کنترل بسیاری از عملکردهای بدن را بر عهده دارد، سکته مغزی میتواند منجر به مشکلات جدی و دائمی مانند فلج، اختلالات گفتاری، مشکلات بینایی و کاهش حافظه شود.
سکته مغزی یکی از علل اصلی مرگ و میر و ناتوانی در سراسر جهان است. با این حال، آگاهی از علائم هشدار دهنده، عوامل خطر و روشهای پیشگیری میتواند به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سکته مغزی را کاهش دهد و در صورت وقوع، به تشخیص و درمان سریعتر آن کمک کند. هر دقیقه در سکته مغزی حیاتی است و درمان سریع میتواند از آسیب بیشتر مغز جلوگیری کند و شانس بهبودی را افزایش دهد. به همین دلیل، شناخت سکته مغزی و اقدامات لازم در این شرایط برای همه افراد ضروری است.
انواع سکته مغزی: سکته هموراژیک و ایسکمیک
سکته مغزی به طور کلی به دو نوع اصلی تقسیم میشود: سکته مغزی ایسکمیک و سکته مغزی هموراژیک.
- سکته مغزی ایسکمیک (Ischemic Stroke):
این نوع سکته مغزی، که حدود ۸۵ درصد از کل سکتههای مغزی را تشکیل میدهد، زمانی رخ میدهد که یک لخته خون یا سایر ذرات، جریان خون به مغز را مسدود کنند. این انسداد میتواند در اثر تجمع چربی (پلاک) در دیواره عروق (آترواسکلروز) ایجاد شود یا لخته خون از سایر نقاط بدن (مانند قلب) به مغز منتقل شود (آمبولی). فقدان خونرسانی باعث می شود سلول های مغزی به سرعت آسیب ببینند.
- سکته مغزی هموراژیک (Hemorrhagic Stroke):
این نوع سکته مغزی زمانی رخ میدهد که یک رگ خونی در مغز پاره شود و خون به بافت مغز نفوذ کند. این خونریزی میتواند ناشی از فشار خون بالا، آنوریسم (ضعف دیواره رگ خونی)، ناهنجاریهای عروقی یا مصرف داروهای ضد انعقاد خون باشد. خونریزی داخل مغز فشار را افزایش می دهد و به سلول های مغزی آسیب می رساند.
علاوه بر این دو نوع اصلی، یک وضعیت دیگر به نام حمله ایسکمی گذرا (TIA) یا "مینی سکته مغزی" نیز وجود دارد. TIA زمانی رخ میدهد که جریان خون به مغز به طور موقت قطع شود و علائمی مشابه سکته مغزی ایجاد کند، اما این علائم معمولاً در عرض چند دقیقه یا چند ساعت برطرف میشوند. TIA یک علامت هشدار دهنده جدی است و نشان میدهد که فرد در معرض خطر بالای ابتلا به سکته مغزی در آینده قرار دارد.
علائم سکته مغزی: زنگ خطر را بشناسید
تشخیص سریع سکته مغزی بسیار مهم است، زیرا درمان زودهنگام میتواند از آسیب بیشتر مغز جلوگیری کند. به همین دلیل، شناختن علائم هشدار دهنده سکته مغزی اهمیت زیادی دارد. این علائم میتوانند ناگهانی ظاهر شوند و شامل موارد زیر باشند:
- ضعف یا فلج ناگهانی در صورت، بازو یا پا، به خصوص در یک طرف بدن:
این حالت میتواند باعث افتادگی یک طرف صورت، مشکل در بلند کردن بازو یا مشکل در راه رفتن شود.
- مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار:
فرد ممکن است نتواند به درستی صحبت کند، کلمات را اشتباه تلفظ کند یا متوجه نشود که دیگران چه میگویند.
- مشکلات ناگهانی در بینایی در یک یا هر دو چشم:
ممکن است دید تار شود، دوبینی رخ دهد یا فرد به طور کامل بینایی خود را از دست بدهد.
- سردرد شدید و ناگهانی بدون علت مشخص:
به خصوص اگر با سرگیجه، استفراغ یا تغییر در هوشیاری همراه باشد، میتواند نشانه سکته مغزی هموراژیک باشد.
- مشکل در حفظ تعادل یا هماهنگی:
فرد ممکن است احساس سرگیجه کند، ناپایدار باشد یا دچار مشکل در راه رفتن شود.
برای به خاطر سپردن علائم سکته مغزی، از مخفف FAST (به معنای "سریع") استفاده کنید:
- F (Face): افتادگی صورت. از فرد بخواهید لبخند بزند. آیا یک طرف صورت او افتاده است؟
- A (Arms): ضعف بازو. از فرد بخواهید هر دو بازوی خود را بالا ببرد. آیا یک بازو به سمت پایین میافتد؟
- S (Speech): مشکل در گفتار. از فرد بخواهید یک جمله ساده را تکرار کند. آیا گفتار او نامفهوم یا عجیب است؟
- T (Time): زمان. اگر هر یک از این علائم را مشاهده کردید، فوراً با اورژانس تماس بگیرید. زمان حیاتی است!
توجه داشته باشید که همه افراد مبتلا به سکته مغزی تمام این علائم را تجربه نمیکنند و علائم ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. اگر حتی یک علامت از این علائم را مشاهده کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. اقدام سریع میتواند تفاوت بزرگی در نتیجه درمان ایجاد کند.
عوامل خطر سکته مغزی: چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟
عوامل خطر سکته مغزی به دو دسته قابل تغییر و غیرقابل تغییر تقسیم میشوند. عوامل خطر غیرقابل تغییر عواملی هستند که نمیتوان آنها را تغییر داد، مانند سن، نژاد و سابقه خانوادگی. عوامل خطر قابل تغییر عواملی هستند که میتوان با تغییر سبک زندگی یا مصرف دارو آنها را کنترل کرد.
- عوامل خطر غیرقابل تغییر:
- سن: خطر سکته مغزی با افزایش سن افزایش مییابد.
- نژاد: افراد آفریقاییتبار بیشتر از سفیدپوستان در معرض خطر سکته مغزی هستند.
- سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده شما سابقه سکته مغزی داشته باشد، خطر ابتلا به سکته مغزی در شما افزایش مییابد.
- جنسیت: مردان بیشتر از زنان در معرض خطر سکته مغزی هستند، اما زنان بیشتر احتمال دارد بر اثر سکته مغزی فوت کنند.
- عوامل خطر قابل تغییر:
- فشار خون بالا (Hypertension): فشار خون بالا یکی از مهمترین عوامل خطر سکته مغزی است.
- کلسترول بالا (Hypercholesterolemia): کلسترول بالا میتواند منجر به تجمع پلاک در عروق و افزایش خطر سکته مغزی شود.
- دیابت(Diabetes): دیابت خطر سکته مغزی را افزایش میدهد.
- بیماریهای قلبی (Heart Disease): بیماریهای قلبی مانند فیبریلاسیون دهلیزی میتوانند خطر تشکیل لخته خون و سکته مغزی را افزایش دهند.
- سیگار کشیدن (Smoking): سیگار کشیدن خطر سکته مغزی را به طور قابل توجهی افزایش میدهد.
- چاقی (Obesity): چاقی خطر سکته مغزی را افزایش میدهد.
- کمتحرکی (Physical Inactivity): کمتحرکی خطر سکته مغزی را افزایش میدهد.
- مصرف بیش از حد الکل (Excessive Alcohol Consumption): مصرف بیش از حد الکل خطر سکته مغزی را افزایش میدهد.
- مصرف مواد مخدر (Drug Abuse): مصرف مواد مخدر مانند کوکائین و آمفتامینها خطر سکته مغزی را افزایش میدهد.
- درمان های زیبایی تهاجمی: برخی از روش های تزریق چربی به ناحیه صورت اگر توسط افراد غیر متخصص انجام شود، ممکن است باعث ایجاد سکته ی ناشی از آمبولی چربی شود.
با کنترل عوامل خطر قابل تغییر، میتوانید خطر ابتلا به سکته مغزی را به طور قابل توجهی کاهش دهید. تغییر سبک زندگی، مانند ترک سیگار، داشتن رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و کنترل فشار خون و کلسترول، میتواند نقش مهمی در پیشگیری از سکته مغزی ایفا کند.
تشخیص سکته مغزی: چگونه زمان طلایی را از دست ندهیم؟
تشخیص سریع و دقیق سکته مغزی برای تعیین بهترین روش درمانی بسیار مهم است. پزشکان از روشهای مختلفی برای تشخیص سکته مغزی استفاده میکنند، از جمله:
- معاینه عصبی: پزشک وضعیت عصبی بیمار را بررسی میکند، از جمله قدرت عضلانی، حس، بینایی، هماهنگی و گفتار.
- تصویربرداری مغزی:
- توموگرافی کامپیوتری (CT Scan): سی تی اسکن میتواند به تشخیص خونریزی در مغز و رد سایر علل احتمالی علائم کمک کند.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): امآرآی تصاویر دقیقتری از مغز ارائه میدهد و میتواند آسیبهای ناشی از سکته مغزی ایسکمیک را در مراحل اولیه تشخیص دهد.
- آزمایشهای خون: آزمایشهای خون میتوانند به بررسی عوامل خطر سکته مغزی، مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا و دیابت کمک کنند.
- سونوگرافی کاروتید: این آزمایش از امواج صوتی برای بررسی جریان خون در عروق کاروتید (عروق اصلی گردن که خون را به مغز میرسانند) استفاده میکند و میتواند به تشخیص تنگی یا انسداد این عروق کمک کند.
- آنژیوگرافی مغزی: این آزمایش از اشعه ایکس و ماده حاجب برای ایجاد تصاویری از عروق خونی در مغز استفاده میکند و میتواند به تشخیص آنوریسمها، ناهنجاریهای عروقی و سایر مشکلات عروقی کمک کند.
پس از تشخیص سکته مغزی، پزشک نوع سکته مغزی (ایسکمیک یا هموراژیک) را تعیین میکند و بهترین روش درمانی را بر اساس شرایط بیمار انتخاب میکند. هرچه درمان زودتر شروع شود، شانس بهبودی بیشتر خواهد بود. این نکته حیاتی که به "زمان طلایی" معروف است، در مدیریت و بهبود نتیجه ی درمان اهمیت فراوانی دارد.
درمان سکته مغزی: از ترومبولیز تا توانبخشی
درمان سکته مغزی به نوع سکته مغزی (ایسکمیک یا هموراژیک) و شدت آن بستگی دارد. هدف اصلی درمان، بازگرداندن جریان خون به مغز در اسرع وقت و جلوگیری از آسیب بیشتر به سلولهای مغزی است.
- درمان سکته مغزی ایسکمیک:
- داروهای ترومبولیتیک (Thrombolytics): این داروها، که به عنوان "داروهای حل کننده لخته" نیز شناخته میشوند، میتوانند لخته خون را حل کرده و جریان خون به مغز را بازگردانند. داروی ترومبولیتیک rt-PA (آلتپلاز) باید در عرض ۳ تا ۴/۵ ساعت از شروع علائم سکته مغزی تجویز شود تا بیشترین اثربخشی را داشته باشد.
- برداشت لخته خون به روش مکانیکی (Mechanical Thrombectomy): در این روش، پزشک یک کاتتر نازک را از طریق یک رگ خونی به مغز هدایت میکند و با استفاده از یک وسیله مخصوص، لخته خون را از رگ خونی مسدود شده خارج میکند. این روش میتواند تا ۲۴ ساعت پس از شروع علائم سکته مغزی انجام شود.
- داروهای ضد پلاکت (Antiplatelets): این داروها، مانند آسپرین، به جلوگیری از تشکیل لخته خون کمک میکنند و میتوانند برای پیشگیری از سکته مغزی مجدد استفاده شوند.
- داروهای ضد انعقاد خون (Anticoagulants): این داروها، مانند وارفارین و هپارین، از تشکیل لختههای خون جلوگیری میکنند و میتوانند برای پیشگیری از سکته مغزی در افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی استفاده شوند.
- درمان سکته مغزی هموراژیک:
- داروهای کنترل فشار خون (Blood Pressure Medications): کاهش فشار خون میتواند به جلوگیری از خونریزی بیشتر در مغز کمک کند.
- جراحی: در برخی موارد، جراحی ممکن است برای برداشتن خون لخته شده در مغز یا ترمیم رگ خونی آسیب دیده ضروری باشد.
- کویلینگ (Coiling): این روش برای درمان آنوریسمهای مغزی استفاده میشود و شامل قرار دادن سیمهای کوچک در داخل آنوریسم برای جلوگیری از خونریزی است.
- کلیپینگ (Clipping): این روش نیز برای درمان آنوریسمهای مغزی استفاده میشود و شامل قرار دادن یک گیره فلزی در پایه آنوریسم برای مسدود کردن جریان خون به آن است.
علاوه بر درمانهای حاد، توانبخشی نقش مهمی در بهبودی پس از سکته مغزی ایفا میکند. توانبخشی شامل طیف وسیعی از درمانها، مانند فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و مشاوره روانشناختی است که به بیماران کمک میکند تا مهارتهای از دست رفته خود را بازیابند و به زندگی عادی بازگردند.
پیشگیری از سکته مغزی: سبک زندگی سالم و داروهای محافظتی
بهترین راه برای مقابله با سکته مغزی، پیشگیری از آن است. با اتخاذ یک سبک زندگی سالم و کنترل عوامل خطر، میتوانید خطر ابتلا به سکته مغزی را به طور قابل توجهی کاهش دهید. راهکارهای پیشگیری از سکته مغزی شامل:
- کنترل فشار خون: فشار خون خود را به طور منظم اندازه گیری کنید و در صورت بالا بودن، با پزشک خود برای کنترل آن مشورت کنید.
- کنترل کلسترول: سطح کلسترول خود را به طور منظم بررسی کنید و در صورت بالا بودن، با پزشک خود برای کنترل آن مشورت کنید.
- کنترل دیابت: اگر دیابت دارید، قند خون خود را به طور منظم کنترل کنید و دستورالعمل های پزشک خود را برای مدیریت دیابت دنبال کنید.
- ترک سیگار: سیگار کشیدن خطر سکته مغزی را به طور قابل توجهی افزایش می دهد. ترک سیگار یکی از بهترین کارهایی است که می توانید برای سلامت خود انجام دهید.
- داشتن رژیم غذایی سالم: رژیم غذایی خود را غنی از میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین های کم چرب کنید. از مصرف غذاهای پرچرب، پرنمک و فرآوری شده خودداری کنید.
- ورزش منظم: به طور منظم ورزش کنید، حداقل 150 دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط در هفته داشته باشید.
- کنترل وزن: وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید.
- مصرف محدود الکل: اگر الکل مصرف می کنید، مصرف خود را محدود کنید. برای مردان، حداکثر دو نوشیدنی در روز و برای زنان، حداکثر یک نوشیدنی در روز.
- شناسایی و درمان بیماری های قلبی: با پزشک در مورداینکه آیا خطر ابتلا به بیماری های قلبی را دارید صحبت کنید ودر صورت نیاز، برای درمان آن اقدام کنید.
- مصرف داروهای محافظتی: در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهایی مانند آسپرین یا داروهای ضد انعقاد خون را برای پیشگیری از سکته مغزی تجویز کند. این داروها باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.
با رعایت این راهکارها و داشتن یک سبک زندگی سالم، می توانید خطر سکته مغزی را به طور قابل توجهی کاهش دهید و از سلامت مغز خود محافظت کنید.
توانبخشی بعد از سکته مغزی: بازگشت به زندگی
توانبخشی بعد از سکته مغزی یک فرآیند ضروری برای کمک به بیماران در بازیابی مهارت های از دست رفته و بازگشت به زندگی عادی است. هدف از توانبخشی، بهبود عملکرد فیزیکی، شناختی، عاطفی و اجتماعی بیماران است.
- فیزیوتراپی:
فیزیوتراپی به بیماران کمک می کند تا قدرت عضلانی، تعادل، هماهنگی و دامنه حرکتی خود را بهبود بخشند. فیزیوتراپیست ها از تمرینات تقویتی، تمرینات کششی و سایر تکنیک ها برای کمک به بیماران در بازیابی توانایی راه رفتن، حرکت کردن و انجام فعالیت های روزمره استفاده می کنند.
- کاردرمانی:
کاردرمانی به بیماران کمک می کند تا مهارت های لازم برای انجام فعالیت های روزمره، مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن، حمام کردن و آشپزی را بازیابند. کاردرمانگران به بیماران آموزش می دهند که چگونه از وسایل کمکی استفاده کنند، محیط خانه خود را برای سهولت در حرکت و انجام فعالیت ها تغییر دهند و راهبردهای مقابله ای را برای مدیریت محدودیت های فیزیکی خود توسعه دهند.
- گفتاردرمانی:
گفتاردرمانی به بیمارانی که دچار مشکلات گفتاری، زبانی یا بلع هستند کمک می کند. گفتاردرمانگران به بیماران کمک می کنند تا مهارت های گفتاری خود را بهبود بخشند، مشکلات زبانی خود را برطرف کنند و راهکارهای ایمن برای بلعیدن غذا و مایعات را فرا گیرند.
- مشاوره روانشناختی:
سکته مغزی می تواند تأثیر عمیقی بر سلامت روان بیماران داشته باشد. مشاوره روانشناختی به بیماران کمک می کند تا با احساسات خود، مانند افسردگی، اضطراب، خشم و ناامیدی، مقابله کنند. روانشناسان همچنین می توانند به بیماران کمک کنند تا راهبردهای مقابله ای را برای مدیریت استرس، بهبود روابط خود و بازگشت به زندگی اجتماعی خود ایجاد کنند.
توانبخشی بعد از سکته مغزی یک فرآیند طولانی و چالش برانگیز است، اما با تلاش و پشتکار، بسیاری از بیماران می توانند بهبود قابل توجهی در عملکرد خود داشته باشند و به زندگی مستقل بازگردند. حمایت خانواده و دوستان نیز نقش مهمی در موفقیت توانبخشی ایفا می کند.
عوارض سکته مغزی: چالشها و راهکارها
سکته مغزی میتواند عوارض متعددی ایجاد کند که برخی از آنها میتوانند دائمی باشند. این عوارض بسته به محل و شدت آسیب مغزی، متفاوت هستند. شناخت این عوارض و راهکارهای مقابله با آنها، برای بهبود کیفیت زندگی بیماران سکته مغزی بسیار مهم است.
- مشکلات حرکتی:
فلج یا ضعف عضلات یکی از شایعترین عوارض سکته مغزی است. این مشکل میتواند در یک طرف بدن (همی پلژی) یا در یک اندام (مونوپلژی) رخ دهد. فیزیوتراپی، کاردرمانی و استفاده از وسایل کمک حرکتی میتوانند به بهبود تحرک و استقلال بیماران کمک کنند.
- مشکلات گفتاری و زبانی:
آفازی (مشکل در صحبت کردن یا درک زبان) و دیزآرتری (مشکل در تلفظ کلمات) از عوارض شایع سکته مغزی هستند. گفتار درمانی میتواند به بیماران کمک کند تا مهارتهای ارتباطی خود را بهبود بخشند.
- مشکلات بلع:
دیسفاژی (مشکل در بلع) میتواند منجر به سوءتغذیه، کمآبی بدن و پنومونی آسپیراسیون شود. ارزیابی و درمان توسط متخصصان بلع، برای اطمینان از تغذیه ایمن و کافی، ضروری است.
- مشکلات شناختی:
سکته مغزی میتواند منجر به مشکلات حافظه، توجه، تمرکز، حل مسئله و تصمیمگیری شود. کاردرمانی و توانبخشی شناختی میتوانند به بهبود این مشکلات کمک کنند.
- مشکلات عاطفی و رفتاری:
افسردگی، اضطراب، تحریکپذیری و تغییرات شخصیتی از عوارض شایع سکته مغزی هستند. مشاوره روانشناسی و دارو درمانی میتوانند به مدیریت این مشکلات کمک کنند.
- درد:
درد شانه، درد عضلات و درد عصبی (درد نوروپاتیک) از عوارض شایع سکته مغزی هستند. دارو درمانی، فیزیوتراپی و سایر روشهای مدیریت درد میتوانند به تسکین درد کمک کنند.
- صرع بعد از سکته مغزی:
افرادی که سکته کرده اند بیشتر احتمال دارد دچار حمله صرع شوند. داروهای ضد تشنج می توانند مفید باشند.
مدیریت عوارض سکته مغزی نیازمند یک رویکرد تیمی است که شامل پزشکان، پرستاران، فیزیوتراپیستها، کاردرمانگران، گفتاردرمانگران، روانشناسان و سایر متخصصان بهداشتی است. حمایت خانواده و دوستان نیز نقش مهمی در بهبودی و کیفیت زندگی بیماران سکته مغزی ایفا میکند.
پرسشهای متداول درباره سکته مغزی
آیا سکته مغزی قابل پیشگیری است؟
بله، با کنترل عوامل خطر قابل تغییر مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت، سیگار کشیدن و چاقی، میتوان خطر سکته مغزی را به طور قابل توجهی کاهش داد.
چه مدت پس از سکته مغزی میتوان بهبودی حاصل کرد؟
بهبودی بعد از سکته مغزی یک فرآیند طولانی است.بهبودی در ۳ ماه اول قابل توجه است، اما بهبودی می تواند تا ۲۴ ماه بعد از سکته مغزی به آرامی ادامه داشته باشد. سرعت و میزان بهبودی به عوامل مختلفی مانند شدت سکته مغزی، سن بیمار و تعهد به توانبخشی بستگی دارد. پشتکار در توانبخشی و حمایت خانواده و دوستاننقش مهمی در بهبودی ایفا می کند.
آیا پس از سکته مغزی امکان رانندگی وجود دارد؟
توانایی رانندگی پس از سکته مغزی به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله میزان آسیب مغزی، مشکلات حرکتی، مشکلات بینایی و مشکلات شناختی. قبل از رانندگی مجدد، باید با پزشک خود مشورت کنید و ارزیابی های لازم را انجام دهید.
آیا سکته مغزی ارثی است؟
سکته مغزی به خودی خود یک بیماری ارثی نیست، اما برخی از عوامل خطر سکته مغزی مانند فشار خون بالا، دیابت و بیماری های قلبی می توانند ارثی باشند. اگر سابقه خانوادگی سکته مغزی دارید، باید با پزشک خود در مورد راهکارهای پیشگیری مشورت کنید.
اگر فردی دچار سکته مغزی شود، چه کاری باید انجام داد؟
ابتدا باید علائم سکته مغزی را بشناسید. اگر مشاهده کردید که فردی دارای علائم سکته مغزی است، فوراً با اورژانس تماس بگیرید (115) یا او را به نزدیکترین بیمارستان منتقل کنید. هر دقیقه در سکته مغزی حیاتی است!
نکات کلیدی برای پیشگیری و مدیریت سکته مغزی
سریع عمل کنید!
اگر علائم سکته مغزی را تجربه کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. هر چه درمان سریعتر شروع شود، شانس بهبودی بیشتر خواهد بود.
سبک زندگی سالم را انتخاب کنید!
رژیم غذایی سالم داشته باشید، به طور منظم ورزش کنید، سیگار نکشید و وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید. اینها مراحلی مهم برای پیشگیری از ایجاد سکته مغزی هستند.
داروهای خود را به طور منظم مصرف کنید!
اگر پزشک برای شما داروهایی (به عنوان مثال داروهای فشار خون یا ضدکلسترول) تجویز کرده است، آنها را به طور منظم مصرف کنید.