سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به بخشی از مغز مختل شود. این اختلال می‌تواند ناشی از انسداد رگ خونی (سکته ایسکمیک) یا پارگی رگ خونی (سکته هموراژیک) باشد. در هر دو حالت، سلول‌های مغزی به دلیل کمبود اکسیژن و مواد مغذی آسیب می‌بینند و در صورت عدم درمان سریع، می‌توانند از بین بروند.
علائم هشداردهنده سکته مغزی
تشخیص سریع علائم سکته مغزی بسیار حیاتی است، زیرا هرچه درمان زودتر آغاز شود، احتمال آسیب دائمی به مغز کاهش می‌یابد. به خاطر سپردن عبارت "FAST" (به معنای سریع) می‌تواند به شما در شناسایی علائم کمک کند:
- F (Face): افتادگی صورت. از فرد بخواهید لبخند بزند. آیا یک طرف صورت او افتاده است؟
- A (Arm): ضعف بازو. از فرد بخواهید هر دو بازو را بالا بیاورد. آیا یک بازو پایین‌تر می‌آید؟
- S (Speech): مشکل در گفتار. آیا فرد به درستی صحبت می‌کند؟ آیا گفتارش نامفهوم است؟
- T (Time): زمان. اگر هر یک از این علائم را مشاهده کردید، فورا با اورژانس تماس بگیرید. زمان بسیار مهم است!
سایر علائم هشداردهنده سکته مغزی عبارتند از:
- بی‌حسی یا ضعف ناگهانی در صورت، بازو یا پا، به خصوص در یک طرف بدن
- مشکل ناگهانی در دید یک یا هر دو چشم
- سردرد شدید و ناگهانی بدون علت مشخص
- مشکل در تعادل یا هماهنگی
- گیجی یا مشکل در درک
انواع سکته مغزی
دو نوع اصلی سکته مغزی وجود دارد:
- سکته ایسکمیک: شایع‌ترین نوع سکته مغزی است که در اثر انسداد رگ خونی در مغز ایجاد میشود. این انسداد معمولا ناشی از لخته خون است.
- سکته هموراژیک: زمانی رخ می‌دهد که رگ خونی در مغز پاره شود و خون به داخل بافت مغز نشت کند. این نوع سکته مغزی اغلب شدیدتر از سکته ایسکمیک است.
نوع دیگری از سکته مغزی به نام حمله ایسکمی گذرا (TIA) یا "مینی سکته" وجود دارد. TIA علائمی مشابه سکته مغزی دارد، اما این علائم معمولا در عرض چند دقیقه یا چند ساعت از بین می‌روند. TIA یک علامت هشدار دهنده جدی است و نشان می‌دهد که شما در معرض خطر ابتلا به سکته مغزی کامل هستید.
عوامل خطر سکته مغزی
عوامل مختلفی می‌توانند خطر ابتلا به سکته مغزی را افزایش دهند. برخی از این عوامل قابل تغییر هستند، در حالی که برخی دیگر قابل تغییر نیستند:
- عوامل خطر قابل تغییر:
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- سیگار کشیدن
- دیابت
- چاقی
- عدم فعالیت بدنی
- رژیم غذایی ناسالم
- مصرف بیش از حد الکل
- آپنه خواب
- عوامل خطر غیر قابل تغییر:
- سن (خطر ابتلا به سکته مغزی با افزایش سن افزایش می‌یابد)
- جنسیت (مردان بیشتر از زنان در معرض خطر ابتلا به سکته مغزی هستند، اما زنان بیشتر احتمال دارد در اثر سکته مغزی جان خود را از دست بدهند.)
- نژاد (افراد آفریقایی-آمریکایی بیشتر از سایر نژادها در معرض خطر ابتلا به سکته مغزی هستند)
- سابقه خانوادگی سکته مغزی
روش‌های پیشگیری از سکته مغزی
خوشبختانه، بسیاری از سکته‌های مغزی قابل پیشگیری هستند. با اتخاذ یک سبک زندگی سالم و کنترل عوامل خطر، می‌توانید خطر ابتلا به سکته مغزی را به طور قابل توجهی کاهش دهید:
- کنترل فشار خون: فشار خون خود را به طور منظم بررسی کنید و در صورت بالا بودن، با پزشک خود مشورت کنید.
- کاهش کلسترول: با رژیم غذایی سالم و ورزش منظم، سطح کلسترول خود را کاهش دهید. در صورت نیاز، پزشک ممکن است داروهای کاهش کلسترول تجویز کند.
- ترک سیگار: سیگار کشیدن خطر ابتلا به سکته مغزی را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. ترک سیگار بهترین کاری است که می‌توانید برای سلامت خود انجام دهید.
- کنترل دیابت: اگر دیابت دارید، قند خون خود را به طور منظم کنترل کنید و از دستورالعمل‌های پزشک خود پیروی کنید.
- حفظ وزن سالم: اضافه وزن یا چاقی خطر ابتلا به سکته مغزی را افزایش می‌دهد. با رژیم غذایی سالم و ورزش منظم، وزن خود را کنترل کنید.
- فعالیت بدنی منظم: حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی متوسط در بیشتر روزهای هفته به سلامت قلب و عروق شما کمک می‌کند و خطر ابتلا به سکته مغزی را کاهش می‌دهد.
- رژیم غذایی سالم: از یک رژیم غذایی غنی از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و ماهی استفاده کنید و مصرف نمک، چربی‌های اشباع و چربی‌های ترانس را محدود کنید.
- مصرف الکل را محدود کنید: مصرف بیش از حد الکل می‌تواند خطر ابتلا به سکته مغزی را افزایش دهد.
- درمان آپنه خواب: اگر آپنه خواب دارید، تحت درمان قرار گیرید. آپنه خواب می‌تواند خطر ابتلا به سکته مغزی را افزایش دهد.
- مصرف داروهای تجویز شده: اگر پزشک برای شما داروهایی برای پیشگیری از سکته مغزی تجویز کرده است، آنها را طبق دستور مصرف کنید. برای مثال، برخی افراد ممکن است نیاز به مصرف داروهای ضد انعقاد خون مانند وارفارین یا آسپرین داشته باشند.
درمان سکته مغزی
درمان سکته مغزی بستگی به نوع سکته و میزان آسیب به مغز دارد. درمان‌های رایج عبارتند از:
- داروهای حل کننده لخته خون (ترومبولیتیک‌ها): این داروها می‌توانند لخته خونی را که باعث سکته ایسکمیک شده است، حل کنند. این داروها باید در عرض چند ساعت پس از شروع علائم سکته مغزی تجویز شوند.
- داروهای ضد انعقاد خون: این داروها می‌توانند از تشکیل لخته‌های خون جدید جلوگیری کنند.
- جراحی: در برخی موارد، ممکن است برای برداشتن لخته خون یا ترمیم رگ خونی آسیب دیده نیاز به جراحی باشد.
توانبخشی پس از سکته مغزی
توانبخشی نقش مهمی در بهبود عملکرد و کیفیت زندگی افراد پس از سکته مغزی دارد. توانبخشی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- فیزیوتراپی: برای بهبود قدرت، تعادل و هماهنگی
- کاردرمانی: برای بهبود مهارت‌های روزمره زندگی مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن و حمام کردن
- گفتاردرمانی: برای بهبود گفتار، زبان و بلع
- مشاوره روانشناسی: برای کمک به مقابله با افسردگی، اضطراب و سایر مشکلات عاطفی
پرسش‌های متداول
آیا سکته مغزی ارثی است؟
سابقه خانوادگی سکته مغزی می‌تواند خطر ابتلا به آن را افزایش دهد، اما بسیاری از عوامل دیگر نیز در این زمینه نقش دارند. با اتخاذ یک سبک زندگی سالم و کنترل عوامل خطر، می‌توانید خطر ابتلا به سکته مغزی را کاهش دهید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر هر یک از علائم هشداردهنده سکته مغزی را تجربه کردید، فورا با اورژانس تماس بگیرید. هر چه درمان زودتر آغاز شود، احتمال آسیب دائمی به مغز کاهش می‌یابد.
آیا تزریق چربی صورت باعث سکته میشود؟
به طور کلی، تزریق چربی صورت یک روش نسبتاً کم خطر در نظر گرفته می شود، اما مانند هر روش پزشکی دیگری، خطرات بالقوه ای وجود دارد.
اگرچه بسیار نادر است، اما در موارد خاص گزارش‌هایی از عوارض جدی پس از تزریق چربی به صورت، از جمله بینایی کاهش یافته یا سکته مغزی، وجود داشته است. این عوارض معمولاً نتیجه تزریق چربی به داخل یک رگ خونی هستند که می تواند منجر به انسداد رگ ها و اختلال در خون رسانی به مغز یا چشم شود.
نکات مهم و کلیدی
- آگاهی: با علائم سکته مغزی آشنا باشید و در صورت مشاهده هر یک از این علائم، فورا اقدام کنید.
- پیشگیری: با اتخاذ یک سبک زندگی سالم و کنترل عوامل خطر، از سکته مغزی پیشگیری کنید.
- درمان سریع: هر چه درمان سکته مغزی زودتر آغاز شود، احتمال آسیب دائمی به مغز کاهش می‌یابد.
- توانبخشی: توانبخشی نقش مهمی در بهبود عملکرد و کیفیت زندگی افراد پس از سکته مغزی دارد.
